De whiskydistilleerderij (2003 - 2007)

Ted Polet

Toen Rae Bridge in aanbouw was in 2003, rees de vraag hoe ik nu het model van de whiskydistilleerderij zou gaan opzetten waarvoor ik al jaren plannen had. Tegelijkertijd moest ik de scherpe boog in het hoofdspoor zien af te schermen, waar deze aan de rechterkant het tafereel verlaat. De beschikbare ruimte was nogal beperkt, dus ik besloot om eerst maar eens uit te zoeken hoe whisky nu eigenlijk gemaakt wordt en welke gebouwen daarvoor nodig zijn. Na wat zoekwerk op Internet wist ik voldoende om een eerste plan te maken.

Het plan was een beetje afwijkend van de normale praktijk omdat ik de spoorweg tussen de gebouwen van de distilleerderij wilde laten verdwijnen. Ik heb daarom de moutloods (waar de gerst kunstmatig tot kiemen komt en als mout verder gaat) rechts van het spoor gepland. Een verbindingsbrug over het spoor heen kan een transportband of een route voor kruiwagens bevatten naar de graanlift, die de mout van bovenaf in de droogoven stort. De droogoven is het pagodeachtige gebouw direct links naast het spoor. Het ding wordt met turf gestookt, dat geeft de whisky zijn rooksmaak. De transportbrug dekt precies de onnatuurlijke loop van het spoor af.

Het productieproces is in beeld gebracht in het plan. Het proces lijkt een beetje op het brouwen van bier. Het denkbeeldige losspoor rechts onder in het plan dient voor de aanvoer van de gerst. De 'malting shed' is een halfdonkere vochtige ruimte, waar de gerst wordt uitgespreid over een vloer op zolder. Daar kiemt de gerst en gaat vanaf dat moment verder als mout. Met een transportband of kruiwagens wordt de mout naar de droogoven gebracht. Schotse distilleerderijen gebruiken een poreuze droogvloer, waar de rook van het daaronder met turf gestookte vuur doorheen trekt. Bij de Ierse tegenhanger is de vloer gesloten. Ierse whiskey (andere spelling) smaakt dan ook niet naar rook.

Na het drogen is de mout licht geroosterd. Het spul wordt dan door een wals gedraaid, de 'malt mill', die uitkomt boven een vat met water. De kwaliteit van het water is sterk bepalend voor de kwaliteit en het karakter van de whisky. In het vat, de z.g. 'mash tun', kan het mengsel, de 'mash', gisten, waarbij de suikers woren omgezet in alcohol. Het alcoholhoudende vocht wordt afgetapt ('washback' in het schema) en gedestilleerd. Alleen de middelste fractie van het destilleren wordt gebruikt en opnieuw gedestilleerd. Het resultaat daarvan is de ruwe whisky, een helder vocht, dat moet rijpen in oude eiken sherryvaten. Daarmee wordt ook weer smaak en de gele kleur toegevoegd. Na het rijpen wordt de whisky gebotteld.

De gebouwen zijn gemaakt van plasticplaat en voorzien van leien daken met los aangebrachte leien. Het interieur van de droogoven, waar de wagens met turf in kunnen rijden, is gemaakt met computerprintjes met baksteen. Behalve het complex aan de rechterkant van de modelbaan is er ook nog het witte kantoorgebouw annex woonhuis van de bedrijfsleider. En in de voorgrond is een turfloods gemaakt, waar de turf kan worden opgeslagen en gedroogd. Ongetwijfeld is er veel aan te merken op deze opzet, maar ik heb het in ieder geval onderzocht!

Naschrift

In 2007 maakte ik het tafereel uiteindelijk af. Ik maakte blokjes balsahout, ingekrast en met stukjes balsa bovenop, om stapels turf in de turfloods na te bootsen. De distilleerderij handelt ook in huisbrandkolen, zoals we kunnen zien voor de turfloods. Tot slot lijmde ik braamstruiken en een stel van Reinier Hendriksen's Scale Link varens rondom het terrein.

Meer foto's